اترين قطب
اترین قطب (North Pole) جنهن کي جاگرافيائي اتر قطب، زميني اتر قطب يا 90هين متوازي اتر پڻ سڏيو ويندو آهي، اتر اڌ گول ۾ اهو نقطو آهي جتي ڌرتيءَ جي گردش جو محور ان جي مٿاڇري سان ملندو آهي. مقناطيسي اتر قطب کان فرق ڪرڻ لاءِ ان کي حقيقي اتر قطب سڏيو ويندو آهي.
اُتر قطب تعريف جي لحاظ کان ڌرتيءَ تي سڀ کان اُترین نقطو آهي، جيڪو ڏکڻ قطب ڏانهن متضاد طور تي بيٺل آهي. اهو جيوڊيٽڪ ويڪرائي ڦاڪ °90 اتر، انهي سان گڏ صحيح اتر جي سمت جي وضاحت ڪري ٿو. اتر قطب تي سڀني سمتون ڏکڻ طرف اشارو ڪن ٿيو؛ ڊگھائي جون سڀئي لائينون اتي گڏ ٿين ٿيون، تنهنڪري ان جي ڊگھائي کي ڪنهن به درجي جي قيمت طور بيان ڪري سگهجي ٿو. اتر قطب تي ڪو به ٽائيم زون مقرر نه ڪيو ويو آهي، تنهنڪري ڪنهن به وقت کي مقامي وقت طور استعمال ڪري سگهجي ٿو. تنگ ويڪرائي ڦاڪ جي دائرن سان گڏ، مخالف ڪلاڪ جي وار اوڀر ۽ ڪلاڪ جي وار اولهه آهي. اتر قطب اتر اڌ گول جي مرڪز ۾ آهي. ويجھي زمين کي عام طور، ڪافيڪلوبن ٻيٽ، گرين لينڊ جي اترئين ساحل کان اٽڪل 700 km (430 mi) پري چيو ويندو آهي، جيتوڻيڪ ڪجھه شايد نيم مستقل بجری جا ڪنارا ٿورو ويجهو آهن. ويجھي مستقل طور تي آباد ٿيل جڳھ Alert on Ellesmere Island, Canada آھي، جيڪو قطب کان 817 km (508 mi) جی مفاصلی تی واقع آھي.
جڏهن ته ڏکڻ قطب هڪ براعظمي زميني ماس تي واقع آهي، اتر قطب آرڪٽڪ سمنڊ جي وچ ۾ پاڻي جي وچ ۾ واقع آهي، جيڪي لڳ ڀڳ مستقل طور تي مسلسل منتقل ٿيندڙ سامونڊي برف سان ڍڪيل آهن. اتر قطب تي سمنڊ جي کوٽائي، روسي مير سبمرسيبل طرفان سال 2007 ۾4٬261 m (13٬980 ft) [1]۽ USS Nautilus پاران سال 1958ع ۾ 4٬087 m (13٬409 ft) تي ماپي وئي آهي. [2] [3] ان ڪري اُتر قطب تي، ( ڏکڻ قطب جي برعڪس ) هڪ مستقل اسٽيشن تعمير ڪرڻ غير عملي آهي. بهرحال، سوويت يونين (بعد ۾ روس)، 1937ع کان وٺي عام طور تي سالياني بنيادن تي ڪيترائي انسان بردار اسٽيشنون ٺاهيا، جن مان ڪجھ قطب جي مٿان يا تمام ويجهو گذريا آهن. سال 2002ع کان وٺي، روسين جو هڪ گروپ پڻ ساليانو بنیاد تی قطب جي ويجهو ھڪ خانگي استیشن، بارنيو قائم ڪيو آهي. اهو ڪم بهار جي شروعات ۾ ڪجهه هفتن تائين هلندو آهي. 2000ع واري ڏهاڪي ۾ ڪيل مطالعي اڳڪٿي ڪئي آهي ته سال 2016ع کان 21ھین صدي جي آخر تائين آرڪٽڪ جي برفاني ڇڪتاڻ سبب،[4] [5] اتر قطب شايد موسمي طور تي برف کان خالي ٿي سگهي ٿو.
اترین قطب تائين پهچڻ جون ڪوششون 19ھین صدي جي آخر ۾ شروع ٿيون، جن ۾ ”اترین واري اتر" جو رڪارڊ ڪيترن ئي موقعن تي اڳتي وڌيو ويو. اتر قطب تي پهچڻ لاءِ پهريون غير تڪراري سفر نارجی جهاز جو هو، جنهن ۾ سال 1926ع ۾ 16 ماڻهو سوار هئا، جن ۾ مهم جو اڳواڻ روالڊ امنڊسین به شامل هو. ٽي اڳيون مهمون؛ جنھن جي اڳواڻي فريڊرڪ ڪڪ (1908ع، زمين)، رابرٽ پيري (1909ع، زمين) ۽ رچرڊ اي بائرڊ (1926ع، فضائي) ڪیو، هڪ ڀيرو قطب تي پهچڻ جي طور تي پڻ قبول ڪيو ويون. بهرحال، هر صورت ۾ بعد ۾ ڊيٽا جي تجزيي انهن جي دعوي جي درستگي تي شڪ پيدا ڪيو.
زمين تي اترین قطب تائين پهچندڙ پهرين تصديق ٿيل مھم جا ماڻهو سال 1948ع ۾ 24 ماڻهن جي سوويت پارٽي طرفان هئا، جيڪي اليگزينڊر ڪزنيٽسوف جي سيور-2 آرڪٽڪ جي مهم جو حصو هئا، جيڪي قطب ڏانهن پيدل سفر فائنل ڪرڻ کان پهريان قطب ڏانهن جزوي طور تي پرواز ڪيا. اترین قطب تائين پهچڻ لاءِ پهريون مڪمل زميني سفر 1968ع ۾ رالف پليسٽڊ، والٽ پيڊرسن، گري پِٽزل ۽ جين-لوڪ بمبارڊيئر، سنو موبائيل استعمال ڪندي ۽ هوائي مدد سان ڪيو.[6]
ڌرتيءَ جي گولي جي هڪ انتها. ان جي ٻي انتها ڏکڻ قطب هوندي آهي. انهن ٻنهي انتهائن تي موسم انتهائي سرد هوندي آهي ۽ ڇهن مهينن جو ڏينهن ۽ ڇهن مهينن جي رات ٿيندي آهي، ڌرتي پنهنجي محور جي چوگرد گردش ڪندي آهي اهي انهيءَ محور جون ٻه پڇاڙيون هونديون آهن. مٿين پڇاڙيءَ کي اتر قطب North Pole) ۽ هيٺين پڇاڙيءَ کي (South Pole) چوندا آهن. خط استوا کان پري هئڻ ڪري اتي ٻارنهن ئي مهينا برف ڄميل هوندي آهي.[7]پروفيسر گيڪي (Prof. Geikie) ۽ ٻين ڀوڻ _ وگيان جي ڪتابن مان ڏيئي، پوءِ آرڪٽڪ ريجن جو جيڪو احوال لوڪمانيه ڏنو آهي، سو مختصر طرح هن ريت آهي: اتر قطب ڏي وڃبو، ته پهرين هيءَ ڳالهه ڌيان ڇڪائيندي ته سج ۽ ٻيا گرهه نڪي اڀرندي کان اڀرن ٿا، نڪي الهندي ڏي لهن ٿا؛ پر سڄو آڪاش منڊل ائين پيو گولائيءَ ۾ ڦري، جيئن ڪو ماڻهو کليل ڌوپ ڇٽي پنهنجي مٿان پيو ڦيرائي. اهو ڦيرو الهندي کان شروع ٿئي ٿو ۽ اڀرندي ڏي پورو ٿئي ٿو. هر هڪ ڦيرو چوويهه ڪلاڪن ۾ پورو ٿئي ٿو. ائين هڪ سؤ اسي ڦيرا پورا ٿين يعني ڇهه مهينا گذرن، ته پوءِ سج ائين اڀرندو نظر ايندو آهي، جو ڄڻ ته ڏکڻ طرف کان اڀري ٿو ۽ اتر ڏي چڙهندو وڃي ٿو. وري جڏهن سورج ڏکڻائڻ ٿيندو آهي يعني ڏکڻ طرف ڏي ويندو، تڏهن تارا ٽمڪندا نظر ايندا آهن. انهيءَ ريت اُتي ڇهه مهينا ڏينهن ته ڇهه مهينا رات! مطلب ته ٿلهي ليکي سڄي سال ۾ ڏينهن رڳو هڪڙو ٿيندو آهي، جو ڇهه مهينا ساندهه هلندو آهي، ۽ رات به ڇهن مهينن جي يڪي ٿيندي آهي، ايترو آهي ته اها يڪي ڇهه مهينن جي رات سمورو وقت ڪاري ٻاٽ لائي ڪانه بيٺي هوندي آهي. صبح ۽ سانجهيءَ جي شفق جو به سوجهرو ٿئي ٿو. اها شفق به ڪنڀر جي چڪ وانگر ڦرندي وتي، ۽ هرهڪ ڦيرو چوويهه ڪلاڪن ۾ پورو ڪندي وتي. ڇهن مهينن جي رات کانپوءِ پرڀات ٿيڻ شروع ٿيندي آهي، ته اول ٿورڙي روشني ٿيندي آهي، ۽ ٽمڪندڙ تارن مان ٿورا ٿورا غائب ٿيڻ لڳندا آهن. پوءِ لالاڻ وڌندي ويندي آهي، ته رفته رفته سڀ تارا گم ٿي ويندا آهن، ۽ پوءِ پرهه باکون ڪڍندي آهي.[8]ڊاڪٽر وارن ۽ ٻين عالمن جي ڪتابن مان حوالا ڏيئي، لوڪمانيه تلڪ ڄاڻايو آهي، ته هر ڪنهن سال، 29 جنوريءَ جي، پرڀات ٿيڻ شروع ٿيندي آهي، ۽ ستيتاليهه ڏينهن ساندهه پرڀات جي لالاڻ ڏسڻ ۾ ايندي آهي؛ تنهن کانپوءِ سج اُڀرندي (ڦرندو) نظر ايندو آهي. سج هڪ واريءَ نڪرندو آهي، ته هڪ سؤ چورانوي ڏينهن ساندهه بيٺو هوندو آهي. هر ڪنهن سال 25 سيپٽمبر جي سج لهندو آهي، ته به نماشام واري شفق اٺيتاليهه ڏينهن ساندهه لقاءُ لڳائي بيٺي هوندي آهي، يعني 13 نومبر کان وٺي رات ٿيندي آهي. مطلب ته ورهيه جي 365 ڏينهن مان ستيتاليهه ڏينهن پرڀات، هڪ سؤ چورانوي ڏينهن سج جو سوجهرو، اَٺيتاليهه ڏينهن نماشام جي شفق ۽ ڇاهتر ڏينهن رات ٿيندي آهي. وقتي، رات جي اوندهه ڇاهتر بدران فقط سٺ ڏينهن هلندي آهي. اهو تفاوت اُتي جي وايو منڊل ۽ ٻين سببن ڪري ٿيندو آهي. اهي ڪن يوروپين جا اکين ڏٺا احوال آهن، جي لوڪمانيه سندن لکيل ڪتابن مان ڪڍي، پنهنجي ڪتاب ”آرڪٽڪ هوم“ ۾ ڄاڻايا آهن.[9]
واضح تعريف[سنواريو]
جستجو ء گولا[سنواريو]
ڏينهن ۽ رات[سنواريو]
وقت جو حساب[سنواريو]
آبهوا، اتر قطب تي سامونڊي برف[سنواريو]
نباتات ۽ جانور[سنواريو]
اترين قطب ۽ آرڪٽڪ علائقن تي علائقائي دعويٰ==
ثقافتي تنظيمون[سنواريو]
پڻ ڏسو[سنواريو]
• بائيوم
• پولارس
خارجي لنڪس[سنواريو]
 |
وڪيميڊيا العام ۾ اترين قطب سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو. |
- Arctic Council آرڪائيو ڪيا ويا 18 October 2011 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- The Northern Forum آرڪائيو ڪيا ويا 8 November 2017 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- North Pole Web Cam آرڪائيو ڪيا ويا 13 December 2016 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- FAQ on the Arctic and the North Pole آرڪائيو ڪيا ويا 13 December 2016 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Daylight, Darkness and Changing of the Seasons at the North Pole آرڪائيو ڪيا ويا 14 December 2016 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Video of the Nuclear Icebreaker Yamal visiting the North Pole in 2001 آرڪائيو ڪيا ويا 1 January 2020 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
- Polar Discovery: North Pole Observatory Expedition آرڪائيو ڪيا ويا 23 February 2008 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
حوالا[سنواريو]
- ↑ Russian sub plants flag at North Pole, Reuters, 2 August 2007
- ↑ Андерсон, Уильям Роберт. ""Наутилус" у Северного полюса". Воениздат. حاصل ڪيل 12 January 2012.
- ↑ Mouton, M.W. (1968). The International Regime of the Polar Regions. Acadimie de Droit International de La Ha. pp. 202 (34). ISBN 978-9028614420. https://books.google.com/books?id=7rftTUAUXOIC&pg=PA202. Retrieved 12 January 2012.
- ↑ Black, Richard (8 April 2001). New warning on Arctic sea ice melt. BBC
- ↑ Ljunggren, David (5 March 2009). Arctic summer ice could vanish by 2013: expert. Reuters
- ↑ Magazine, Smithsonian. "Who Discovered the North Pole?". Smithsonian Magazine.
- ↑ اتر قطب : (Sindhianaسنڌيانا)
- ↑ {ڪتاب: قديم سنڌ ؛ از: ڀيرومل مهرچند آڏواڻي ؛ چوٿون ايڊيشن 2004، پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/History/Book46/Book_page9.html. Missing or empty
|title=(مدد){{* To such a man (stationed at the North Pole) the sun going into the northern hemisphere in his annual course will appear as coming up from the South, and he will express the idea by saying that 'the sun has risen in the south,' however strange the expression may seem to us," B: G Tilak: The Artic Home in the Vedas p.46:}}} - ↑ {ڪتاب: قديم سنڌ ؛ از: ڀيرومل مهرچند آڏواڻي ؛ چوٿون ايڊيشن 2004، پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ ڄامشورو http://www.sindhiadabiboard.org/catalogue/History/Book46/Book_page10.html#_ftn4. Missing or empty
|title=(مدد)}